Solaris Urbino 15 jest autobusem wyprodukowanym przez firmę Solaris Bus&Coach z siedzibą w podpoznańskim Bolechowie, założoną przez Krzysztofa Olszewskiego. Jest to pojazd całkowicie niskopodłogowy z nowoczesną stylistyką nadwozia.

Historia tego modelu sięga lat 90., gdy Neoplan Polska intensywnie budował swoją pozycję na polskim rynku autobusów. W miarę ze spadkiem produkcji w wiodących dotychczas zakładach samochodowych w Jelczu, następował równoczesny wzrost sprzedaży z fabryki Neoplana. W roku 1999 Neoplan Polska rozpoczął produkcję zmodyfikowanej odmiany produkowanych dotychczas autobusów, oznaczonych jako seria K40xx. Spotkało się to z brakiem akceptacji centrali w Niemczech, co doprowadziło do oddzielenia się polskiej fabryki i założenia przez Krzysztofa Olszewskiego nowej firmy - Solaris Bus & Coach. Na potrzeby nowej firmy, zbudowano prototyp autobusu Solaris Urbino 12. Po drobnych modyfikacjach, jeszcze w tym samym roku wprowadzono Urbino do produkcji. Nowy autobus stał się protoplastą dla całej gamy modeli: Urbino 9, 12, 15 i 18.

Solaris Urbino 15 to konstrukcja całkowicie niskopodłogowa, powstała ze szczególną uwagą na wymagania polskiego rynku. Stylistykę nadwozia i wnętrza autobusu opracowała firma zewnętrzna. Uzyskano bardzo futurystyczny wygląd, na który składały się rzędy reflektorów soczewkowych w srebrnej ramce, duże okna boczne, niskie zawieszenie i zaokrąglone krawędzie dachu. Cechą charakterystyczną Urbino stały się właśnie owe krawędzie oraz obniżona z prawej strony dolna linia szyby przedniej. Dostęp do wnętrza zapewniały szerokie, silnie przeszklone, dwuskrzydłowe drzwi. Wewnątrz znalazło się 40 miejsc siedzących oraz 118 stojących.

Do napędu wykorzystano rzędowy silnik MAN D0826 LOH 18 o mocy maksymalnej 191 kW i maksymalnym momencie obrotowym równym 1000 Nm, spełniający normy czystości spalin Euro II. Jednostkę napędową zamontowano w lewym tylnym narożniku pojazdu. Napęd z wału korbowego przekazywany był na przekładnię hydrokinetyczną, w zintegrowanej w obudowie z automatyczną skrzynią biegów. W zależności od serii zastosowano skrzynię ZF Ecomat bądź Voith Diwa. Obie z nich posiadają zintegrowany zwalniacz, wytracający energię hamowania, wspomagający zasadniczy układ hamulcowy. Wałek wyjściowy skrzyni biegów połączono wałem napędowym z portalowym mostem napędowym. Układ napędowy znalazł się w zabudowie wieżowej, po lewej stronie, w tylnej części pojazdu. Na końcu lewej ściany zamieszczono pokaźnej wielkości chłodnicę. Dla poprawy estetyki kratę wentylacyjną chłodnicy, umieszczoną w linii okien, pomalowano na czarno. Poprzez zastosowanie zwiększonej do 2,55 m szerokości nadwozia i odpowiednie skonstruowanie nadkoli uzyskano niespotykanie przestronne wnętrze, o szerokich przejściach między nadkolami. W środku dominowały barwy: szara, srebrna i biała. Do wentylacji posłużyły wyciągi dachowe, klapy dachowe oraz uchylane górne partie szyb. Na ogrzewanie przestrzeni pasażerskiej składały się nagrzewnice nadmuchowe oraz grzejniki konwektorowe połączone z układem chłodzenia silnika, zamontowane wzdłuż ścian. Kabinę kierowcy wyposażono w odzielną nagrzewnicę, umieszczono w niej również sterownik ogrzewania firmy Bürkert. Przedział kierowcy wydzielono z tyłu ścianką, a od boku - drzwiczkami z tworzywa z wysoką szybą i półką do sprzedaży biletów. Fotel kierowcy posiadał pełną regulację położenia i wysokości, również położenie pulpitu sterowniczego z wyświetlaczem ciekłokrystalicznym ulegało regulacji. Autobus wyposażono w system ABS, zabezpieczający blokowaniu kół przy hamowaniu oraz w ASR, zapobiegający poślizgowi kół przy ruszaniu i pokonywaniu stromych podjazdów. Nietypowym elementem pierwszych Solarisów było nisko zamocowane lewe lusterko.

Wraz z dostawą ostatnich Neoplanów w dniu 30.12.1999 dostarczono 3 egzemplarze nowego modelu Solaris Urbino. 15. Wyróżniają się od późniejszych egzemplarzy niedzieloną szybą przednią oraz siedzeniami na podeście w przedniej części pojazdu, a nie tak jak w pozostałych na poziomie podłogi. Trafiły one na zajezdnię Redutowa, gdzie otrzymały numery z zakresu Neoplanów: 6962, 6963, 6964.

W 2000 roku firma Rapid-Bus (późniejszy Connex, a jeszcze późniejsza Veolia) zakupiła 44 sztuki autobusów Solaris U15 do realizacji kontraktu na obsługę warszawskich linii w latach 2000 – 2008. Od wozów z MZA różniły się tym iż zastosowano inny odcień żółtego i czerwonego (drugi kolor był bardziej wiśniowy). Po zakończeniu kontraktu wozy zostały sprzedane do firmy VDL Coach& Bus Buren specjalizującej się w sprzedaży używanych autobusów.

W wyniku przetargu na dostawę 165 autobusów 15-metrowych do MZA trafiły kolejne Solarisy Urbino 15. 19.03.2001 na terenie zajezdni Stalowa nastąpiło przekazanie pierwszego z Solarisów, który dostał numer taborowy 8301. Wraz z rozpoczęciem dostaw następnych egzemplarzy przenumerowano pierwsze trzy wozy dostarczone w 1999 roku: 6962 > 8601, 6963 > 8602, 6963 > 8603. 

Autobus wyposażony jest w silnik MAN D0826 LOH18 spełniający normę emisji spalin Euro II oraz skrzynię biegów ZF 5HP-500 lub Voith D854.3. Ostatnie dostarczone sztuki (8021, 8022) wyposażono w silnik DAF PE228C, który spełnia normę emisji spalin Euro III.

Od wcześniejszych wozów z silnikiem D0826, czyli Jelczy M121M i M181M, Solarisa odróżniał fakt, że zastosowano silnik pionowy. W Jelczach użyto jednostki leżącej, poziomej.

W wypadku silnika MAN warto nadmienić, że ta 7-litrowa jednostka napędowa musiała intensywnie pracować w wielkopojemnym autobusie kierowanym na obciążone linie. Po pokonaniu dużych przebiegów silniki te przechodziły remonty. Ogółem autobus ocenić można jako trwały i solidny - wykonanie ze stali nierdzewnej zrobiło swoje. Dolne partie poszyć bocznych wykonane były z tworzyw sztucznych, co chroniło je przed korozją.

Solaris Urbino 15 zdobywał niechlubną sławę z powodu częstych pożarów. Ogień dosięgnął:

• 8727 - 5.07.2005, linia 122, ulica Bonifraterska (pożar silnika, wóz wyremontowano, przywrócony do ruchu 01.09.2006 jako pojazd szkoleniowy pod nr 9001)
• A022 - 04.04.2007, linia 719, Wyględy
• A024 - 28.10.2007, zjazd do zajezdni, uliczka Maczka
• A017 - 03.2008
• 8711 - 04.08.2009, linia 408, al. Armii Ludowej (spalony doszczętnie)
• 8756 - 06.06.2010, linia 195, ulica Płaskowickiej
   (autobus wyremontowano)
• 8761 - 17.06.2010, linia 719, Zaborów

Wozy A017, A022, A024, 8711 i 8761 zostały złomowane przez przewoźników.
W czerwcu 2012 zapadła decyzja o montażu w SU15 MZA automatycznego systemu gaśniczego. Pierwszymi wozami, które wyposażono były 8721 i 8755.

Pierwsze rozszady w rozmieszczeniu Solarisów nastąpiło wraz z likwidacją zajezdni R-5 Inflancka w dniu 1.06.2003. Podzielono je następująco:

• R-7 Woronicza (8506 - 8507)
• R-9 Chełmska (8520 - 8521)
• R-10 Ostrobramska (8501 - 8502, 8511 – 8513, 8518 - 8519)
• R-11 Kleszczowa (8503 – 8504, 8514 – 8517)
• R-13 Stalowa (8505, 8508 - 8510)

Wozy jeździły z numerami zajezdni Inflancka do dnia 10.11.2003 kiedy nastąpiło przenumerowanie na zakresy numeryczne przeznaczone dla poszczególnych zajezdni:

• R-7 Woronicza (8726, 8727),
• R-9 Chełmska (8917, 8918),
• R-10 Ostrobramska (8023 – 8029),
• R-11 Kleszczowa (8134 – 8139),
• R-13 Stalowa (8328 - 8331).

Kolejne przerzuty rozpoczęły się w grudniu wraz z wprowadzeniem ujednolicenia taboru w poszczególnych zajezdniach. Na sam początek Redutowa oddała na Woronicza wozy 8604 – 8605 gdzie otrzymały numery 8728 – 8729 oraz na Chełmską 8601 – 8603 gdzie przenumerowano je na 8919 – 8921.

Solarisy z 1999 roku jeszcze parę razy zmieniły zajezdnię). Po likwidacji Chełmskiej 01.04.2006 trafiły bez przenumerowania na Ostrobramską gdzie przebywały do maja 2007 roku. Następnie trafiły na Stalową. Długo miejsca nie zagrzały i zajezdnia je w listopadzie 2008 roku do oddziału przy ulicy Kleszczowej.
Masowa akcja ujednolicenia taboru rozpoczęła się wraz z nowym rokiem 2005 i prezentowała się następująco:

• Kleszczowa (8101-8129) -> Woronicza (8730-8758)
• Kleszczowa (8130-8139) -> Redutowa (8625-8634)
• Redutowa (8607) -> Woronicza (8759)i

Kolejne przerzuty nastąpiły pomiędzy wrześniem a grudniem 2005 roku kiedy to zaczęły do Warszawy docierać Solarisy SU18. Stalowa oddała na Ostrobramską  Stalowa oddała na Ostrobramską wozy 8301 – 8317 (Tam 8030-8046), zaś 8318 - 8331 zostały przeniesione na Woronicza (tam 8760-8773).

Wraz z likwidacją zajezdni Chełmska Solarisy trafiły bez przenumerowania na Woronicza (8901 – 8907) i Ostrobramską (8908 – 8921). Po przejęciu przez zajezdnię Redutowa wszystkich Jelczy M181M swoje Solarisy oddała na Woronicza (8606, 8608-8614), i Ostrobramską (8615-8634).

Wraz z dostawą na Woronicza w 2008 roku  100 sztuk autobusów Solaris U18 (8100 – 8199) zajezdnia oddała lwią część swoich SU15 i tak na Kleszczową trafiły wozy o numerach 8606, 8608 – 8614, 8769 – 8773, 8901 – 8907 a na Stalową przeniesiono 8759 – 8768, jednocześnie zajezdnia Ostrobramska przekazała na Stalową autobusy o numerach 8917 – 8921. Ciekawostką jest wóz 8608, który został przekazany na Kleszczową tylko na papierach (przyczyną była poważna userka pojazdu). Wóz dalej stacjonował na Woronicza aż do jesieni, 2009 roku kiedy to po naprawie został przerzucony na Kleszczową.

Po dostawie w 2009 wozów (8881 – 8899) na zajezdnię Kleszczowa przeniesiono wozy z Ostrobramskiej (8631 – 8634) i Woronicza (8746 – 8750).

W 2010 roku nastąpiły kolejne relokacje SU15 na Kleszczową. W lipcu przybyły pojazdy z Woronicza (8721, 8734, 8742, 8743, 8752), w październiku z Ostrobramskiej (8622 – 8624, 8628, 8914 – 8916) a w listopadzie także z Woronicza (8702, 8709, 8710, 8719, 8730, 8740, 8754).

Pod koniec 2011 roku kolejne Solarisy zmieniły stacjonowanie. I tak na Kleszczową z Ostrobramskiej przeniesiono wozy o numerach 8001 – 8008, 8010, 8014, 8019, 8021 - 8023, 8026, 8030, 8033, 8036 - 8037, 8039, 8042, 8046, 8618 - 8619, 8626, 8629,8913 zaś z Woronicza(8701, 8705, 8707 - 8708, 8713 - 8715, 8717, 8720, 8722 – 8725, 8731 - 8733, 8735 - 8738, 8744 - 8745, 8751, 8753, 8755, 8757 – 8758).
Na początku 2012 roku na Kleszczową przybyły z Ostrobramskiej wozy o numerach 8012, 8015, 8616, 8627, 8909 - 8911,zaś z Woronicza 8703, - 8704, 8706, 8712, 8716, 8718, 8726, 8728 – 8729, 8739, 8741, 8756.

Wydawało się, że to już koniec przerzutów, ale wraz z dostawą na Kleszczową autobusów Mercedesów Conecto G, część "sztywniaków" ustąpiła im miejsca. Na Woronicza przekazano wozy (8701 – 8704, 8706, 8709 – 8710, 8715 – 8716, 8718 – 8719, 8720 – 8721, 8723 – 8726, 8728 – 8743, 8745 a na Ostrobramską 8001 – 8005.

W latach 2011 – 2013 Solarisy SU15 masowo przechodziły NG:

• 2011 – (8002, 8006, 8701, 8702, 8709, 8715, 8720, 8723, 8726, 8728, 8729, 8734, 8735, 8736, 8737, 8738, 8739, 8740, 8745, 8751, 8754, 8759, 8910)
• 2012 – (8007,8008, 8014, 8030, 8606, 8611, 8703, 8704, 8705, 8706, 8707, 8712, 8713, 8718, 8760, 8762, 8763, 8765, 8766, 8770, 8773, 8904, 8913, 8919, 8921)
• 2013 – (8618, 8631, 8710, 8719, 8725, 8731, 8733, 8741, 8743, 8764, 8901, 8915, 8917, 8920)

Od 2012 roku zaczęto instalować automaty do sprzedaży biletów. Obecnie posiadają je wszystkie pojazdy tego typu.

Na przełomie 2013-2014 w 65 pojazdach uruchomiono zapowiedzi głosowe przystanków.

Wraz z dostawami kolejnych przegubowców możliwe było wycofanie wyeksploatowanych Urbino 15. W 2016 r. rozpoczęto pierwsze kasacje. W kolejnych latach kontynuowano zastępowanie 15-metrowców przegubowcami. Ostatni kurs liniowy modelu Urbino 15 miał miejsce 21.12.2019 r. - wóz 8718 wyjechał na linię nocną N36. Tym samym zakończono w stolicy eksploatację kontrowersyjnych, 15-metrowych autobusów.

 Tabela dostaw (wpisów na stan):

  Rozdysponowanie Solarisów Urbino 15 (stan na 31 sierpnia 2017 roku)

Wraz z dostawami na zajezdnię R-2 Kleszczowa 60 szt. SU18 (leasing) oraz relokacją 16 szt. SU18 z R-4 Stalowa na R-1 Woronicza rozpoczeły się kasacje wozów SU15 na obu zajezdniach.

Odstawione do sprzedarzy Solarisy Urbino 15 - informacja z 2015 r.

Sprzedane Solarisy Urbino 15 - wozy zostały skasowane u firm złomujących autobusy

Dalesze losy Solaris Urbino 15 firmy Veolia

Dane techniczne

 ¹ - tylko wozy 8021 i 8022

Zdjęcia:

Linki zewnętrzne:

Zdjęcia Solaris Urbino 15 (Phototrans.pl)

Zdjęcia Solaris Urbino 15 (Omni-Bus, Galeria Współczesna)

Zdjęcia Solaris Urbino 15 (Omni-Bus, Galeria Archiwum)